Informacje
  • O salmonellozach:

O salmonellozach

Salmonelloza jest zakaźną chorobą zwierząt i ludzi, wywoływaną bakteriami Salmonella. Bakterie te są bakteriami jelitowymi,  które mogą być przenoszone przez wszystkie zwierzęta oraz przez człowieka. Ich obecność w środowisku jest dosyć powszechna.

Salmonellozy u ludzi



Do zakażeń u ludzi dochodzi najczęściej przez spożywanie skażonych produktów pochodzenia zwierzęcego, tj. jaj i produktów jajecznych oraz mięsa i przetworów mięsnych, głównie drobiowych. Ryzyko zakażenia można zmniejszyć  właściwie obchodząc się z surowym mięsem i innymi surowymi produktami spożywczymi, gotując je w odpowiednich temperaturach oraz zachowując dobrą higienę kuchenną (m. in. regularne mycie rąk i powierzchni mających styczność z surowym mięsem, osobne przechowywanie produktów surowych i pozostałej żywności). Źródłem zakażenia mogą być także utrzymywane jako zwierzęta towarzyszące gady (np. żółwie, węże, jaszczurki) i płazy (np. żaby i salamandry). Dlatego też zaleca się mycie rąk po kontakcie z tymi gatunkami zwierząt oraz ograniczenie takiego kontaktu w przypadku osób o obniżonym poziomie odporności.

Więcej o salmonellozach u ludzi można przeczytać na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego oraz na stronach EFSA (European Food Safety Authority).

Salmonelloza u ludzi jest jedną z najbardziej powszechnych, a jednocześnie najważniejszych ekonomicznie, zoonoz. Zwalczanie salmonelloz u ludzi wymaga ograniczenia obecności bakterii Salmonella u zwierząt i w produktach pochodzenia zwierzęcego. Mając powyższe na celu Unia Europejska ustanowiła odpowiednie mechanizmy kontrolne. We wszystkich państwach członkowskich wprowadzono programy kontroli Salmonella w wybranych grupach produkcyjnych drobiu (więcej o Krajowych programach zwalczania niektórych serotypów Salmonella u drobiu realizowanych w Polsce można przeczytać tutaj ).

Salmonellozy u drobiu:

Niektóre serotypy Salmonella (np. serotypy S. Gallinarum, S. Pullorum, S. Arizonae) mogą powodować u drobiu choroby dające objawy kliniczne, choć większość z nich nie wywołuje objawów klinicznych. Pałeczki Salmonella mogą się przenosić zarówno w drodze zakażenia pionowego, czyli ze stada rodzicielskiego na potomstwo, jak również w drodze zakażenia poziomego, ze skażonego środowiska na drób. Możliwe źródła zakażenia stada pałeczkami Salmonella:

  • sprzęt, wyposażenie, pojazdy,
  • obsługa,
  • pisklęta jednodniowe,
  • pasza i woda,
  • ściółka,
  • obecność innych zwierząt na terenie gospodarstwa (domowych i dzikich - ptaki, gryzonie, owady),

Obowiązki hodowców / producentów drobiu i jaj

Przepisy rozporządzeń wprowadzających ww. programy do realizacji nakładają na hodowców / producentów drobiu i jaj m.in. obowiązek pobierania próbek z określoną częstotliwością. Badanie próbek można wykonać w:
  • laboratoriach wyznaczonych przez Głównego Lekarza Weterynarii - Zakładach Higieny Weterynaryjnej (dane teleadresowe ZHW dostępne są tutaj),
  • laboratoriach zatwierdzonych przez Głównego Lekarza Weterynarii w kierunku metody badawczej opisanej w zmianie do Polskiej Normy PN-EN ISO 6579:2003/A1:2007(rejestry i wykazy laboratoriów i pracowni laboratoryjnych dostępne są tutaj),

W piśmie przewodnim dołączonym do próbek kierowanych do badania laboratoryjnego hodowca / producent jest obowiązany umieścić następujące informacje:
  • imię i nazwisko oraz adres posiadacza drobiu,
  • numer lub oznaczenie stada oraz weterynaryjny numer identyfikacyjny zakładu drobiu / gospodarstwa;
  • liczbę próbek oraz rodzaj pobranego materiału;
  • datę i godzinę pobrania próbek oraz wysłania ich do laboratorium;
  • rodzaj zastosowanej szczepionki w stadzie drobiu oraz terminu jej podania;
  • informację o stosowanych środkach przeciwdrobnoustrojowych;
  • imię i nazwisko osoby pobierającej próbki;

Dokumentacja przechowywana w gospodarstwie musi zawierać następujące informacje:
  • stada (liczba sztuk drobiu, wiek),
  • rodzaju próbek, daty i godziny pobrania próbek,
  • danych osoby pobierającej próbki,
  • daty i godziny wysłania próbek do laboratorium,
  • nazwy i adresu laboratorium,
  • wyników badań laboratoryjnych próbek pobranych w ramach programu.

Dokumentację przechowuje się co najmniej przez 2 lata od dnia zbycia stada.

Zasady ochrony drobiu przed chorobą (bioasekuracja)

W odniesieniu do stad drobiu hodowlanego wymagania w zakresie dobrej praktyki higienicznej zostały zawarte w rozdziale 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 września 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do drobiu i jaj wylęgowych.

Podmioty utrzymujące zwierzęta gospodarskie w celu umieszczenia na rynku tych zwierząt lub produktów pochodzących z tych zwierząt lub od tych zwierząt (tj. w szczególności producenci jaj konsumpcyjnych i żywca drobiowego) są obowiązani do stosowania przepisów rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych, jakie muszą spełniać gospodarstwa w przypadku, gdy zwierzęta lub środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego pochodzące z tych gospodarstw są wprowadzane na rynek

W odniesieniu do warunków utrzymania drobiu oraz zasad zarządzania gospodarstwem powinny być stosowane następujące środki bioasekuracji:
  • stosowanie zasady „cały kurnik pełen lub cały kurnik pusty”;
  • zapewnienie odpowiednich warunków utrzymania w zakresie temperatury, wilgotności, wymiany powietrza, dostępu światła;
  • stosowanie prawidłowej obsady kurnika;
  • utrzymywanie w jednym kurniku, w obrębie jednego stada, drobiu w jednakowym wieku;
  • izolacja poszczególnych kurników przez zapewnienie osobnej obsługi, żywienia, narzędzi;
  • zabezpieczenie paszy przed dostępem gryzoni i dzikich ptaków;
  • rejestrowanie wejść osób postronnych na teren gospodarstwa;
  • odkażanie kół pojazdów wjeżdżających na teren gospodarstwa;
  • regularne aktualizowanie planu zabezpieczenia gospodarstwa przed gryzoniami;
  • rejestrowanie prowadzonych regularnie czynności odkażania, dezynsekcji i deratyzacji.


Pomieszczenia, w których utrzymuje się drób, ich wyposażenie oraz sprzęt powinny być:
  • wykonane z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia drobiu oraz nadających się do oczyszczania i odkażania;
  • zabezpieczone przed dostępem zwierząt innych niż utrzymywane w gospodarstwie;
  • utrzymywane w czystości;
  • oznakowane tablicą z napisem „Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony”.

Odchody oraz niezjedzone resztki paszy powinny być usuwane z pomieszczeń tak często, aby uniknąć zanieczyszczenia paszy lub wody.

Osoby zatrudnione do wykonywania czynności związanych z utrzymywaniem drobiu powinny:
  • stosować odzież ochroną, oddzielną do pracy przy każdym stadzie w kurniku;
  • posiadać aktualne badania na nosicielstwo pałeczek Salmonella;
  • zostać przeszkolone w zakresie higieny osobistej oraz możliwych dróg przenoszenia zakażenia za pośrednictwem odzieży oraz sprzętu.

Zalecenia dotyczące transportu drobiu:
drób powinien być przewożony zgodnie z przepisami:
transport do gospodarstwa powinien odbywać się w pojazdach oraz w kontenerach lub pojemnikach transportowych, które zostały dokładnie oczyszczone i odkażone przed załadunkiem drobiu przy użyciu dopuszczonego do obrotu środka odkażającego w stężeniu umożliwiającym inaktywację pałeczek Salmonella;

bezpośrednio po rozładunku drobiu w gospodarstwie albo w rzeźni pojazdy oraz kontenery lub pojemniki transportowe powinny być oczyszczone i odkażone przy użyciu dopuszczonego do obrotu środka odkażającego w stężeniu umożliwiającym inaktywację pałeczek Salmonella.